Önceki yazılarımızda Hardy-Weinberg Dengesi'ni tanımladık ve sonrasında bu dengenin kurallarını bozarak, matematiksel analizlerimizi ideal popülasyonlardan gerçek popülasyonlara doğru genişletmeye başladık. Bir önceki yazımızda, mutasyonların tek başına evrimin ana mekanizması olamayacağını, çünkü bunu başarabilmek için çok seyrek meydana geldiklerini ve yarattıkları değişimin oldukça sınırlı olduğunu gördük. Şimdi, Hardy-Weinberg Dengesi'nin bir diğer kuralını bozarak, ortaya çıkan durumu matematiksel olarak analiz edeceğiz. Öncelikle, bu dengenin kurallarını tekrardan hatırlayalım:

Kırmızıya boyadığımız kısımdan da görebileceğiniz gibi, artık Doğal Seçilim'i popülasyonlarımıza dahil ederek Hardy-Weinberg Dengesi'nin bundan nasıl etkilendiğine bakmaya başlayabiliriz. Fakat öncelikle bunu neden yaptığımızı anlayarak başlayalım.

Hayvanlar çevrelerinden aldıkları bilgileri bir yere hareket etmek, aktiviteleri için zamanlarını ayarlamak, miktarı değerlendirmek veya geçmişi hatırlamak için nasıl kullanırlar?

Bir kovanın derinliklerinde, bir bal arısı (Apis mellifera) çılgınca dans eder. O dans ettikçe diğer bal arıları arka ayakları ve antenleri ile onun vücuduna dokunarak çevresine toplanır. Daha sonra bu gözlemciler birer birer dansı bırakır, kovan girişine yönelir ve aynı yöne doğru uçarlar. Çünkü dans eden arı bol yiyecek kaynağına olan mesafeyi ve besin kaynağının yönünü onlara bildirmiştir (Görsel 1). Bir saat içerisinde işçi (yiyecek toplayıcı) arılar dönerler ve kendi dansları ile diğer işçi arılara yiyecek kaynağının yerini göstermeye hazırdırlar.

Çılgın bir teori Büyük Patlama'dan önce zamanda geriye doğru giden bir "anti-evrenin" var olabileceğini öne sürüyor.

Hakemli bilimsel dergi Annals of Physics'te yayımlanmak üzere kabul edilen bir makalede açıklanan konsept, söz konusu evrenin varlığını doğada yük, parite ve zaman gibi temel simetriler olmasına dayandırıyor. Bu temel simetri CPT simetrisi diye biliniyor.

Artık gün, Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketiyle insan yapımı takvimler arasındaki uyumsuzlukları en aza indirmek amacıyla, belirli aralıklarla Julyen ve Gregoryen takvimlere eklenen fazladan 1 gündür. Artık gün, genellikle 4 yılda bir eklenir; ama az sonra göreceğimiz gibi, kural bundan daha karmaşıktır. Artık gün, her zaman Şubat ayına eklenir ve normalde 28 güne sahip olan aya 29 Şubat eklenmesine neden olur. Bunun tek istisnası 1712 yılında İsveç'te oluşan 30 Şubat günüdür. 29 Şubat, aynı zamanda Kuzey Yarımküre'de meteorolojik kışın son günü ve artık yıllarda Güney Yarımküre'de meteorolojik yazın son günüdür.

Bir sonraki artık gün 29 Şubat 2028 günüdür. Aynı zamanda 2024 yılı da artık yıldır, bu nedenle son artık gün 29 Şubat 2024'te yaşanmıştır.

Değerli okurlarımız bu yazımızda sizlere yakın zamanda sitemizde yayınlamış olduğumuz TARSE projesinin devam niteliğinde olan TARDIKISS (Uzayda Tardigrades) misyonundan bahsedilecektir. Tardigradların uzay streslerine karşı göstermiş olduğu diğer FOTON-M3 misyonları olan TARDİS ve RoTaRad hakkında ileri okuma yapmak isterseniz linklere tıklamanız yeterlidir.

TARDIKISS deneyi, 2011 yılında İtalyan Uzay Ajansı ve İtalyan Hava Kuvvetleri tarafından düzenlenen DAMA (Karanlık Madde) misyonu sırasında gerçekleştirilen bir dizi multidisipliner deney olan Biokon in Space (BIOKIS) projesinin bir parçasıydı. Uzay Mekiği Endeavor (son görevi STS-134) içerisinde yer alan mikro yer çekimi ortamından yararlanarak nispeten kısa sürede (16 gün) deneylerin yapılması adına Uluslararası Uzay İstasyonu'na ulaştı.

Bir bovling topu ve bir tüy, aynı yükseklikten aynı anda bırakılırsa, hangisi önce düşer? Bu, Galileo Galilei'nin aklını kurcalayan bir soruydu. Tabii ki o, bovling topu olarak düşünmedi; ancak mantığı aynıydı: Farklı kütleli cisimlerden daha büyük kütleli olan daha hızlı mı düşer? Daha önce mi düşer? "Düşme" hareketinin doğası nedir?

Normalde, sağduyulu bir şekilde düşünecek olursak, bunlardan bovling topunun daha önce düşmesi gerektiğini hissederiz. Gerçekten de, eğer ortamda hava varsa, yani bir binanın tepesinden bu iki cismi aynı anda yere bırakacak olursanız, bovling topu tüye göre kat kat önce düşecektir.

Tek’in ve tekin olmayan alanlar kategorisine ittirmek suretiyle sokabileceğimiz ormanlar da yol bulabilmenin ağaçların keyfine ya da keyifsizliğine bağlı olduğunu düşünüyorum. Toprak altında hemcinsleriyle besin alışverişi yapan ağaçların paylaşma güdüsünü insan ve hayvanlara yönlendirdiği durumlarda ormanın zemininde çok fazla ayaklar altına alınmaktan, diğer bölgelerden farklı olarak, bir tür aşınmışlık ve ezilmişlik sebebiyle görünür görünmez birtakım izler oluşur. Bu izlerin belirginleşmesi, meteliksiz kaldığı için kazan kaldıran yeniçerilerin padişahı tahtından alaşağı etmesi gibi ağaçların hükümranlığının sonu anlamına gelir. Artık onları birbirleriyle ve içten pazarlıklı tüccarlıklarıyla baş başa bırakabilir ve "ayıya ayı" demeye başlayabiliriz. Özgürlüğümüzü borçlu olduğumuz izlerin patikaya dönüşmesiyle artık sorgusuz sualsiz ormana yolu düşmüş insan ve hayvanların, yollarını daha rahat bulabileceklerini varsayabiliriz. Görünürde ortada bir yol vardır peki ama bu yol kimindir? Kimler nereye gitmek isterken topraktaki bu izler oluşmuştur? Tamamen bakir olan patikanın üç adım sağ veya sol tarafından gitsem başıma ne tür felaketler gelir? Nereden alındığını hatırlayamadığım ve bir şekilde ezberlediğimi fark ettiğim cümleler patikamın taşlarını oluşturuyor. Aynı şeyleri fazla düşünmekten patikalaşan, patikalaştıkça da damakta kabak tadı bırakmaya başlayan düşüncelerimin varlığı bana bir güven duygusu vermesine karşın, var olanı tekrarladığımı ve iyi mi kötü mü olduğunu bilmediğim yeni ve bilinmez olan şeyden arkama bakmadan kaçtığımı düşünmeme neden oluyor. Karlı bir havada ayağımın kayıp teker meker yuvarlanmamak için insanların ayak izlerine basarak yürümeye çalışmanın daha güvenli gibi göründüğünü kabul etmekle birlikte ya ayak izlerinin sahibinin varış noktası benim, içinde azaplı ve acılı günler geçireceğim cehennemimden bir kesitse?